مصحف عقیق یکی از زیباترین قرآن های چاپی است که توسط استاد بهرام سالكي کتاب آرایی شده است. این استاد گرانقدر پيش از آن كه در زمينه هنرهاي نقاشي، مينياتور، تذهيب و يا گرافيك شناخته شود، به طور يقين همواره يادآور دو اثر مهم و ماندگار قرآني است كه بخش بزرگ و معتبري در عرصه نسخه نويسي به شمار مي روند: « مصحف عقيق » كه ثمره ۱۲ سال تلاش اين هنرمند است و از سوي كارشناسان به عنوان نقطه عطفي در تاريخ هنر كتاب آرايي اسلامي خوانده شده و ديگري «مصحف ريحان» كه به لحاظ خوشنويسي و تذهيب يكي از زيباترين نسخه هاي چاپ وحي الهي از آن ياد شده است. استاد سالكي ،تحقيق و پژوهش پيرامون خط ريحان به منظور نگارش «قرآن ريحان» را از هشت سال پيش آغاز كرد و چنانكه خود مي گويد، در تزيين آن از نقوش گره چيني، خاتم، اسليمي، ختايي، برگ فرنگي و بافت زنجيري (حصيري) چند رشته اي كه پيچيده ترين نقوش در هنرهاي اسلامي است، استفاده كرده و بي هيچ ادعايي سعي بر آن داشته تا با حفظ اصالت نقش هاي به كار گرفته شده از منظر و مدخلي تازه به هنر تذهيب و تركيبات نقوش و رنگ آميزي آن بپردازد.

استاد سالكي درباره دو اثر اخير خود (قرآن عقيق و قرآن ريحان) مي گويد:
بيست و يك سال پيش كه نيت كتابت و تذهيب نسخه اي از قرآن كريم را در سر داشتم، در انتخاب نوع خط كه شأن و منزلت احكام الهي را متجلي سازد، دو نوع خط كوفي ايراني (پير آموز) و ريحان را براي نگارش اين نسخه گزينش كردم كه از بين اين خطوط جليل كه سابقه اي مشعشع در امر مقدس كتابت قرآن داشتند، ولي متأسفانه بنا به دلايلي كه ذكر خواهم كرد مهجور مانده بودند، خط كوفي ايراني را براي خوشنويسي نسخه اي كه بعدها به نام قرآن عقيق خوانده شد، مورد استفاده قرار دادم. كتابت مصحف عقيق با اصلاحات عمده اي كه در مفردات حروف آن براي خواناتر شدن انجام گرفت، بيش از دوازده سال به طول انجاميد. اما در طي اين مدت، هميشه آرزوي نوشتن قرآن ديگري به خط ريحان را كه همانند كوفي ايراني به فراموشي سپرده شده بود در دل داشتم، تا عاقبت پس از اتمام قرآن مصحف عقيق اين آرزوي متعالي به تحقق پيوست و با كارسازي خداوند بنده نواز، اين مصحف نيز پيش از اتمام عمر به پايان رسيد. استاد سالكي در كار عظيم قرآن عقيق خط كوفي را احيا كرد كه در قرن حاضر كار بسيار سترگي بود. امروزه كمتر كساني هستند كه دست در خزائن گوهربار فرهنگ و تاريخ ايراني اسلامي خود ببرند و بخواهند گوهري مجدد احيا كنند. كار احياگري اين هنرمند در حوزه خط كوفي (پيرآموز) نمونه بسيار نابي از كارهاي هنري و علمي امروز است.

ابداع خطوط گوناگوني كه در هنرهاي ادوار قبل ديده مي شود، به صرف تنوع گرايي نبوده است. ابداع و تكوين خط نستعليق بنا به ضرورتي بود كه خوشنويسان براي نگارش متون ادبي داشتند. به همين سبب براي رفع اين نقيصه نياز به خطي بود كه بتواند لطافت اشعار را به شكل شايسته اي به خواننده منتقل كند. تصور خوشنويسي اشعار حافظ با خط ثلث، همانقدر نامأنوس خواهد بود كه نوشتن آيه اي از قرآن به خط تعليق. به همين ترتيب با نگاهي به خط ثلث و نوع كرسي بندي و تركيبات آن، روشن مي شود كه كاربرد اين خط زيبا اساساً در كتيبه نويسي است و اگر براساس شهرت رايج، مثلاً ذكري از قرآن ثلث به خط ياقوت مستعصمي و يا حتي بايسنقر مي شود به دليل شباهتي است كه خط ثلث و ريحان از نظر شكل حروف دارند، وگرنه قرآن هاي كتابت شده اين خوشنويسان، به خط ريحان و محقق يا نسخ ريحاني بوده است؛ چرا كه قاعدتاً خط ثلث با خصوصيات كرسي بندي خود براي نوشتن قرآن، مناسب نيست. به كارگيري خطوط كوفي عراقي، آندلسي، پيرآموز، ريحان، محقق و نسخ براي خوشنويسي متون قرآني و ادعيه- خطوط تزئيني كوفي مشجر، مزهر، گره دار و ثلث براي كتيبه نويسي- خطوط نستعليق و شكسته براي متون ادبي و مراسلات اخواني، نشان از اين آگاهي تحسين برانگيز دارد.

شما می توایند قرآن نفیس را به صورت اینترنتی از فروشگاه قرآن عروس با تخفیف ویژه خریداری نموده و در هر کجای ایران که هستید، درب منزل تحویل بگیرد.

براي پي بردن به علت مهجوريت خط كوفي ايراني و ريحان براي كتابت قرآن، بايستي به نكات فني اين دو خط از نظر كشيدگي حروف توجه كرد. تا پيش از رواج صنعت چاپ و كارخانه هاي كاغذسازي ماشيني، امر نگارش نسخ قرآن كريم به عهده كاتبان معدودي بود كه عموماً براي خوشنويسي هر نسخه، حداقل دو سال وقت مستمر صرف مي كردند. مخارج هنگفت اين نسخه خطي از جمله براي تهيه كاغذ دست ساز، امكان تكثير اين كتاب آسماني را محدود مي كرد. اين عوامل،بهره گيري از خطي خوانا را كه با عدم كشيدگي حروف،مي توانست ضمن سرعت بخشيدن به امر كتابت، صرفه جويي در مصرف كاغذ را نيز به همراه داشته باشد، توجيه مي كرد. به همين سبب، خط نسخ كه در قرون اوليه اسلامي، محدود به استنساخ قرآن هاي غيرتزئيني يا به تعبيري تكثيري بود، در طي تكامل خود به دليل داشتن امتيازات رسايي، سهولت و سرعت در نسخه نويسي و اشغال فضاي كمتر اوراق، رواج بيشتري يافت و بعدها تقريباً جايگزين مطلق خطوط ديگر در كتابت متون قرآني شد.

خط نسخ كه مي توان آن را خط انتشاراتي ادوار گذشته قلمداد كرد، از نظر زيبايي مفردات و تركيبات، قابل مقايسه با خطوطي مانند ثلث، نستعليق، ريحان و كوفي نيست. تلفيق خطوط ريحان و نسخ كه بعدها به نسخ ريحاني معروف شد، كوششي بود براي رسيدن نوعي خط كه حائز امتيازات هر دو خط باشد. برخي از قرآن هاي باشكوه ياقوت مستعصمي با اين خط بديع كتابت شده است. حال امروزه با توجه به امكانات صنعت نشر و ملزومات آن، منحصر كردن خوشنويسي كتب قرآني به خط نسخ، ضمن محروم ساختن فرهنگ غني اسلام ازخطوط دل انگيز ديگر، ترك اولي محسوب مي شود.

دیدگاهتان را بنویسید